Việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng trở nên phổ biến trong lĩnh vực giáo dục, nhưng không phải lúc nào nó cũng mang lại kết quả chính xác. Tại Mỹ, các công cụ phát hiện nội dung do AI tạo ra được sử dụng rộng rãi, nhưng đã có nhiều trường hợp gây ra tranh cãi khi sinh viên bị điểm kém một cách “oan uổng”.
1. Sai Sót Trong Đánh Giá Bài Viết Và Hậu Quả Nặng Nề
Một trường hợp điển hình là Moira Olmsted, sinh viên tại Đại học Central Methodist. Trong năm 2023, Olmsted đã nhận điểm 0 vì bị xác định rằng bài viết của cô có khả năng do AI tạo ra. Dù sau đó điểm số của cô được sửa lại, nhưng việc bị buộc tội và cảnh báo đã ảnh hưởng không nhỏ đến tinh thần học tập của cô. Olmsted, người mắc chứng tự kỷ, cho biết cách viết của cô theo một khuôn mẫu, dễ gây hiểu lầm là nội dung của AI.
2. Công Cụ Phát Hiện AI Và Sự Kém Chính Xác
Mặc dù các công cụ như GPTZero và Copyleaks được xem là những phần mềm phát hiện AI hàng đầu, chúng vẫn có thể xác định sai. Nghiên cứu thử nghiệm trên 500 bài luận tại Đại học Texas A&M cho thấy, 1-2% số bài đã bị xác định sai là do AI viết, thậm chí có trường hợp được khẳng định gần như 100% độ chắc chắn. Ngoài ra, một nghiên cứu từ Đại học Stanford cho thấy, với sinh viên nước ngoài, tỷ lệ sai lệch còn cao hơn nhiều.
Ken Sahib, một sinh viên khác, cũng gặp phải vấn đề tương tự. Anh bị điểm 0 vì bài viết của mình bị phần mềm xác định là do AI tạo ra, dù anh đã viết nó hoàn toàn thủ công. Sự cố đã gây ảnh hưởng lớn đến mối quan hệ giữa Sahib và giáo sư của anh, làm giảm sự tương tác và lòng tin giữa hai bên.
3. Lo Ngại Về Hiệu Quả Thực Tế Của Công Cụ Phát Hiện AI Trong Giáo Dục
Mặc dù có nhiều tranh cãi, phần lớn các trường vẫn duy trì việc sử dụng công cụ phát hiện AI trong giáo dục. Eric Wang, phó chủ tịch của Turnitin, chia sẻ rằng công ty đã điều chỉnh để hạn chế sai sót với sinh viên sử dụng tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai (ESL). Tuy nhiên, việc này vẫn chưa thể hoàn toàn ngăn chặn các lỗi nhầm lẫn với sinh viên có đặc điểm thần kinh khác biệt.
Alon Yamin, Giám đốc điều hành của Copyleaks, cho rằng các công cụ phát hiện AI nên chỉ là công cụ hỗ trợ, không phải căn cứ duy nhất để đánh giá sản phẩm của sinh viên. Thay vào đó, ông đề xuất nên cho phép sinh viên tự kiểm tra trước bài viết của mình.
4. Cần Thay Đổi Cách Nhìn Nhận AI Trong Giáo Dục
Theo giáo sư Adam Lloyd tại Đại học Maryland, việc loại bỏ AI khỏi lớp học hoặc ngăn sinh viên sử dụng là một quan điểm sai lầm. Ông khuyến khích việc ứng dụng AI một cách hợp lý, không nên hoàn toàn phụ thuộc vào các công cụ phát hiện AI như Turnitin. Lloyd nhấn mạnh vào sự trao đổi trực tiếp với sinh viên để đánh giá bài viết, thay vì chỉ dựa vào kết quả từ công cụ phát hiện AI.
5. Khó Khăn Của Sinh Viên Khi Đối Phó Với Công Cụ Phát Hiện AI
Nhiều sinh viên, vì lo ngại bị hiểu nhầm, đã phải thay đổi cách viết để tránh bị phần mềm phát hiện. Một số khác thậm chí không dám sử dụng công cụ hỗ trợ như Grammarly vì sợ sẽ bị hiểu lầm là dùng AI. Để đối phó, nhiều sinh viên còn sử dụng dịch vụ “AI humanizer” để chỉnh sửa lại văn bản, giúp nó trông giống như được viết hoàn toàn thủ công.
Kết Luận
Việc sử dụng công cụ phát hiện AI trong giáo dục là cần thiết, nhưng cần có sự xem xét cẩn trọng. Để tránh tình trạng “oan uổng”, các giảng viên cần thay đổi cách tiếp cận với AI, coi nó như một phần trong việc đánh giá học tập chứ không phải công cụ quyết định hoàn toàn. Bên cạnh đó, các trường học cũng nên đưa ra chính sách hỗ trợ sinh viên, giúp họ tránh bị tổn thương do những nhầm lẫn không đáng có từ công cụ phát hiện AI.